0
Terug naar overzicht

Het aankleden van de overledene volgens de adat

30/07/2021
Judith Sandriman
Delen:
katoen

Het aankleden van de overledene is de laatste keer dat je de persoon aanraakt…de persoon mag helpen. De laatste keer het persoonlijk contact…

Als een 'snoepje'

"Als kind beleefde ik de rituelen actief. Ik liep met de mensen mee en zag hoe de doden gebaad werden." Kinderen keken mee en als volwassene deed je mee! “Als jongen tolereerden zij het wel dat ik erbij was. Men was toleranter vroeger. Als een lijk verstijfd was en niet meewerkte werd er gebeden. Voor het huis werd de overledene gebaad en daarna naar binnen gedragen om in de woonkamer aangekleed te worden”. Soms werd er geen kist gebruikt. De in mori gewikkelde overledene werd op een bamboe draagbaar gedragen naar de begraafplaats. De draagbaar leek op een soort ladder met een houten plank er tussen die bedekt werd met een sarong (Javaans kledingstuk) met daarover een stuk wit katoen (mori). De overledene zelf was ook in mori gewikkeld ‘als een snoepje’. Maar hoe vind het wikkelen als een ‘snoepje’ plaats, vroeg ik mijn respondent die in Suriname is opgegroeid en in Nederland woont. Hij vertelde hoe het ritueel wordt uitgevoerd.

Klosoh

Alle kledingstukken worden klaargelegd. Ook de schaar om de inkepingen in de mori te knippen. Wit ongebleekt katoen wordt in 5 stukken (voor mannen) of 6 stukken (voor vrouwen) geknipt. Elk stuk is twee meter lang, afhankelijk van de lengte van de overledene. Op de vloer in de woonkamer ligt een klosoh, een gevlochten mat, waarop reeds grof gemalen stukjes naftaline (mottenballen) is gestrooid. In de tropen houdt de naftaline de kleine fijne suikermieren tegen. De stukken mori worden volgens een vaste volgorde op de klosoh gelegd. Tussen elke laag mori wordt naftaline gestrooid. Is de overledene een man, dan wordt zijn hoofddeksel, hemd en broek klaargelegd op de reeds in volgorde geplaatste mori. Gaat het om een overleden vrouw  dan wordt een slendang (lange sjaal), hoofddoek, bloes, ondergoed en sarong klaargelegd. De klosoh wordt daarna voorzichtig opgerold, zodat het makkelijk uit te klappen is voor gebruik. 

Bloemenslingers

Ondertussen helpen anderen de bloemenslingers te maken die over de kist worden geplaatst voor zij naar de begraafplaats lopen. Witte bloemen worden geregen met een rode roos in het midden van de slinger. Zeven bloemenslingers rijgt men. De eerste slinger is 70 cm lang. De andere zijn allemaal steeds 5 cm korter. De slingers wikkelt men in de tussentijd om een stuk karton, zodat zij niet verstrengeld raken. Het bordje met gele rijst om te strooien bij vertrek van de stoet wordt klaargelegd alsook de ingelijste foto van de overledene voor de opbaring.

Een waardige laatste handeling

Zodra de overledene gebaad en gereinigd is wordt de, reeds klaargelegde, klosoh uitgerold. De overledene wordt op een laken getild vanuit de locatie waar het ritueelbad heeft plaatsgevonden naar de klosoh. De eerst op de linkerzij gekantelde overledene wordt teruggelegd op de rug. Er wordt gebeden. Hierna begint het aankleden. De overledene wordt ook met geurwater besprenkeld. Voordat het hoofddeksel wordt opgezet wordt er gebeden. Hierna wordt er, voor een vrouw, de slendang omgeslagen. Daarna wordt de mori om het lichaam geslagen. Het gezicht wordt niet bedekt. Op zeven plekken wordt de in mori gewikkelde overledene vastgeknoopt. Net als een ‘snoepje’. De naaste familie die bij dit deel van het ritueel heeft geholpen bidt samen en houdt 1 minuut stilte. Hierna wordt de overledene op een draagbaar naar de ruimte gebracht voor opbaring. De andere familie, vrienden en buren mogen nu afscheid nemen. Deze waardige laatste handeling voor de overledene wordt respectvol en kundig geleid door daarvoor getrainde mannen en vrouwen.

Delen:

Reacties (9)

Reactie van Maureen op 11 aug. 2021 12:46
"Geweldig hoe je dit beschrijft en dankbaar dat je deze tradities met ons wilt delen. Niks gaat boven waardig afscheid nemen, het zet de circle van 't leven in een ander perspectief."
Reactie van sophie op 2 aug. 2021 11:55
"Mooi verwoord, herinneringen komen bij mij naar boven dat t bij mijn javaanse opa ook zo toe ging."
Reactie van Bertie Koussen op 31 jul. 2021 08:18
"Bijzonder interessant verhaal. Echt een waardig en liefdevol afscheid."
Reactie van Rosita P op 31 jul. 2021 02:42
"Heel mooi verwoord hoor. Ik kan mij dit nog heel vaagjes herinneren. Toen bij de begrafenis van mijn vader. Ik was toen nog een jong meisje."
Reactie van lonka op 31 jul. 2021 00:30
"Helemaal nieuw voor mij. Bijzonder. Mooi dat je het deelt met ons."
Reactie van Wiltruud op 30 jul. 2021 20:08
"Alles nieuw voor mij. Interessant om te lezen."
Reactie van Kathleen op 30 jul. 2021 19:33
"Ja heel erg herkenbaar, mooi geschreven"
Reactie van Kurban Faizel op 30 jul. 2021 14:48
"heel mooi verwoord, ik heb heel wat bijgeleerd. prachtig dat je dit alles neerpent."
Reactie van Benito op 30 jul. 2021 14:24
"Prachtig en leerzaam"

Reactie plaatsen

RememberMe

Voor een afscheid met een gekleurd randje