"Ik heb net de bloemen weggegooid"
Ze zegt het bijna juichend, alsof ze me verwacht. Ze struikelt over haar woorden en bijna over haar voeten. Ik glimlach en zeg dat ik op het bankje buiten blijf zitten. Dat ik geen koffie hoef. Dat ik haar de bloemen terug kom brengen; ze mag ze uitpakken in dit boek. Ik leg het pakketje met het fotoboek op de plantenbak voor haar deur, tussen de lavendel.
“Als u nou fijn naar binnen gaat en in uw stoel voor het raam het boek bekijkt, dan zijn we toch samen!” Ik hoef het geen twee keer te zeggen. Ze gaat zitten in de stoel bij het raam. Ze rommelt met haar rechterhand op het tafeltje naast haar en vindt haar leesbril in een puzzelboekje. Ze is de deur vergeten dicht te doen. Als ik hem voor haar sluit, zie ik de vazen in de gang. Het zijn er veel. Ze zijn vanochtend schoongemaakt; de druppels aan het glas wachten alweer op een volgend boeket.
“Mooi”, stralen haar ogen
Dan ga ik op het bankje zitten en kijk naar mevrouw met het boek op schoot. Háár boek. Het boek van het afscheid van haar Toon, die ze 18 dagen geleden verloor aan een onverwachte dood. Aangejaagd door het onverbiddelijke virus dat ook hún leven was binnengeslopen.
Ze zwaait even naar me, gebaart naar het boek en schudt haar hoofd van ontroering. “Mooi”, prevelen haar lippen. En ‘mooi’ stralen haar ogen.
En mooi is het! Dat kon niet anders, bij zo’n lief en warm afscheid. ‘Best gezellig zo,’ hoorde ik de dochters tegen elkaar zeggen toen ze met zo’n 20 man in een grote kring om de kist heen zaten. Ze hadden een weiland overwogen, maar daar werd Aafke zo zenuwachtig van. “Als het dan net een plensdag is, kan er helemaal niemand komen. Laten we het nou doen zoals die meneer het voorstelt. Een klein groepje in de aula, de rest achter de laptop thuis.”
En zo gebeurde het. Lars, de meneer die de uitvaart regelde, had goed geluisterd naar Aafke. Waar ze naar verlangde was om dichtbij Toon haar afscheidswens te kunnen zeggen. Zoals ze die ook gefluisterd had voor het raam waar ze de laatste weken had gestaan om hem te kunnen zien. Vandaag was ze weer dichtbij hem. Alleen de deksel van de kist scheidde hen.
Het livestream-moment was prachtig en intiem
Natuurlijk heb ik mooie foto’s gemaakt. Van haar hand om de mooiste bloem. Van haar ogen die glanzend naar de kist keken. Van de dochters met hun partners, de kleinkinderen en de beste vrienden van Toon en Aafke. Ze zaten in een ruime kring rond de kist met koffie en koek. Met bloemen, lijstjes met foto’s van Toon en een paar prachtexemplaren van zijn verzameling miniatuurauto’s op de tafeltjes tussen hen in. Lars had het briljant bedacht. En gelukkig reageerde hij enthousiast toen ik mijn fotografenpaadje aan hem voorstelde. Ik maakte foto’s op afstand, maar ik wilde ook graag vanuit het midden van de kring foto’s maken. Lars had een paadje voor me gemaakt en zo kon ik vanachter de kist naar voren lopen om het tafereeltje te fotograferen. Daar zat ik op een krukje, aan de voeten van Toon, zijn geliefden te fotograferen. Ze spraken over hem alsof hij er nog was. De dochters haalden herinneringen op en lazen lieve berichten voor van alle mensen die er op een afstand bij waren.
Het livestream-moment dat ik had voorgesteld, was prachtig en intiem. En dat is wat Aafke in het boek zag toen ik het haar brengen kwam. Het gezelschap in de aula had zich omgedraaid naar de videoman toen de dochters spraken. De tranen, luchtkusjes en zwaaiende handen vanuit de diverse huiskamers stonden ook in het boek. Naast alle teksten die dochter Lieke me namens iedereen had toegestuurd. Ik had een korte instructie geschreven voor de thuisblijvers. Zo konden ze gemakkelijk foto’s maken van het livestream-moment. Ik heb de foto’s en de teksten bewerkt tot een prachtig geheel.
Nu heb ik Toon een beetje terug
Meestal duurt het een paar weken voor ik een boek bij mensen thuis aflever. Maar deze keer had ik maar een paar dagen nodig. Binnen twee weken had Aafke haar boek. Ik wist dat ze ernaar verlangde het afscheid van haar Toon in handen te hebben.
Dat dat waar was, liet ze me zien toen ze de laatste bladzijde bekeek, het boek sloot en haar Toon op briefkaartformaat op de achterkant zag staan. Ze drukte het boek tegen haar hart, boog naar me toe en riep door het glas: “Het is prachtig. Nu heb ik Toon een beetje terug”.
Met dankbaarheid naar de familie, van wie ik dit verhaal mocht optekenen, met verandering van details en namen. En met veel respect voor Lars, die op eenvoudige wijze dit afscheid zo rijk wist te maken.
Foto’s en tekst: Marian Schutte
Reacties (2)