Hoe neem je afscheid van een stervende?

De laatste uren dat je samen bent met je dierbare die op sterven ligt, is emotioneel zwaar. Je weet als nabestaande dat iemand niet lang meer te leven heeft en dat je echt voor het laatst afscheid zult moeten nemen. Afscheid nemen van iemand die op sterven ligt, doe je graag goed, voor jezelf en voor de stervende. Maar hoe doe je dat dan? Het is soms lastig inschatten wat wel en niet prettig is voor een stervende en wat je kunt verwachten. Daarom geven we je een aantal tips die je kunnen helpen.

Wel of geen fysiek contact?

Afscheid nemen van iemand die op sterven ligt, is voor zowel jou als degene die op sterven ligt moeilijk. Als het leven bijna op zijn einde loopt, kan het voorvallen dat je dierbare minder nood heeft aan fysiek contact.
Stervenden keren zich naar binnen terug.
Ook zij bereiden zich mentaal voor op de dood. Vraag daarom even of de persoon nog wel wil dat iemand bijvoorbeeld zijn/haar hand vasthoudt. Als hij of zij het liever niet heeft, zegt dat verder niets over de band tussen de nabestaanden en de stervende. De persoon ervaart zo waarschijnlijk meer rust, maar de gevoelens voor de naasten veranderen hierdoor niet.

Voor de stervende is dit zijn of haar manier om afscheid te nemen van het leven. Er wordt zo mentaal en fysiek een afstand gevormd. Dit geeft verdriet, maar kun je ook beschouwen als hét moment dat het besef van overlijden begint door te dringen.

Afscheid nemen van iemand die op sterven ligt? Gun de persoon rust

Wanneer de persoon zich naar binnen keert, wil hij of zij dat waarschijnlijk in alle rust doen. De stervende maakt hierbij een zwaar proces door, zowel fysiek als mentaal. Je kunt je dierbare het beste helpen door een rustige sfeer te creëren. Zorg ervoor dat er niet teveel mensen in de kamer van de stervende zijn. Let erop dat je de zieke niet teveel zintuigelijke prikkels bezorgt. 

Vermijd bijvoorbeeld harde muziek of sterk geurende bloemen. Als er toch heftige emoties of sterke geuren aanwezig zijn, beperk deze dan zoveel mogelijk. De zintuigen van je dierbare blijven namelijk ook buiten bewustzijn hun werk doen.

Schakel professionele hulp in

Afscheid nemen van iemand die op sterven ligt kan soms leiden tot onzekerheid. Want wat wil de stervende precies? Dat is soms lastig in te schatten. Iemand die op sterven ligt, heeft soms moeite om duidelijk te maken wat hij of zij in die laatste uren wil. Om het lijden te verzachten, krijgen mensen vaak medicijnen toegediend die slaapverwekkend of pijnstillend werken. Als het niet meer mogelijk is om de stervende te begrijpen, kun je ook kijken of het een optie is om er een (huis)arts bij te betrekken. Deze kent immers de medische achtergrond van de persoon die niet lang meer te leven heeft en kan soms tips geven over wat vooral wel of niet te doen.

Stel een vast aanspreekpunt aan

Een andere manier om onzekerheid weg te halen, is om een vast persoon aan te stellen gedurende het stervensproces. Doordat er iemand van begin tot eind betrokken blijft, kan er tegen het einde onzekerheid weggenomen worden bij de overige naasten. Deze persoon kan dan bijvoorbeeld vragen beantwoorden of de laatste wensen doorgeven aan de rest. Hierdoor zorg je voor gemoedsrust doordat je onduidelijkheden wegneemt. Bovendien kan hij of zij een vast aanspreekpunt vormen wanneer er een arts aanwezig is.

Accepteer het als iemand liever alleen overlijdt

Je wilt waarschijnlijk graag bij je dierbare zijn op het moment dat hij of zij de laatste adem uitblaast. Hierdoor blijf je soms uren aan het bed vastgeklampt zitten. Nu kan het voorkomen dat op het moment dat net iedereen de kamer verlaat, je dierbare overlijdt. Voor veel mensen zal dit een gevoel van verdriet geven. Misschien krijg je ook een schuldgevoel, omdat je vindt dat je de persoon niet had mogen verlaten. Probeer in dat geval te begrijpen dat het voor de overledene net zo moeilijk was om afscheid te nemen als voor jou. Je dierbare heeft deze beslissing waarschijnlijk bewust genomen en vond het makkelijker om los te laten toen hij of zij alleen was. Laat dit tot je doordringen, dat vermindert wellicht ook het schuldgevoel. Blijf je er langere tijd moeite mee hebben? Ga dan in gesprek met een rouwcoach. 

Blijf letten op de stervende

Afscheid nemen van iemand die op sterven ligt, kun je op verschillende manieren invullen. Wat voor de ene persoon prettig is, is voor de ander juist niet fijn. Hij of zij heeft niet lang meer te leven. Respecteer dus de noden van de stervende. Probeer daarom goed op de dierbare te letten en te peilen of hij of zij bepaalde voorkeuren heeft. Wanneer dit niet meer mogelijk is via verbale communicatie let dan goed non-verbale signalen vb. de ademhaling of verzuchtingen van pijn. Onthoud dat er geen eenduidig antwoord is op wat je het beste doet. Volg daarom zoveel mogelijk de noden die de stervende persoon op dat moment heeft.