Rond de erfenis bestaan soms onduidelijkheden. Hoe bepaal je wie de erfgenamen zijn, wat zet je in een testament en moet je een erfenis altijd aanvaarden? Om verwarring over de erfenis te voorkomen, vind je hieronder 13 belangrijke vragen en antwoorden over dit onderwerp.
13 x veelgestelde vragen over de erfenis
1. Wat is een erfenis precies?
Je weet ongetwijfeld wat een erfenis ongeveer betekent. Toch denken veel mensen bij een erfenis vooral aan het erven van geld en voorwerpen. Maar wist je dat mogelijke schulden ook tot de erfenis behoren? Een erfenis omvat immers het totaal van goederen, geld en schulden die een overleden persoon achterlaat. Men noemt een erfenis ook wel een nalatenschap. Ze vertegenwoordigt alles wat de overledene nalaat, zoals bijvoorbeeld een huis, bedrijf of huisdier.
2. Wie krijgt de erfenis?
Wanneer men iemand tot erfgenaam benoemt, krijgt die persoon de hele erfenis. Bij meerdere erfgenamen verdeelt men de erfenis. Men kan ook een deel van de erfenis aan bijvoorbeeld een goed doel schenken. Wie de erfenis precies krijgt, hangt meestal af van de vraag of de overledene een testament opstelde. Is dit niet het geval, bepaalt het wettelijk erfrecht de verdeling van de erfenis. De wet deelt de mogelijke rechthebbende erfgenamen op in vier groepen. Pas als in een groep geen familielid aanwezig is, komen personen uit de daaropvolgende groep in aanmerking als erfgenaam. De volgorde ziet er als volgt uit:
- De eersten die recht hebben op de erfenis als er geen testament is opgesteld, zijn de echtgenoot of geregistreerde partner en de kinderen.
- De tweeden die in aanmerking kunnen komen zijn de ouders, broers en zussen.Op de derde plaats komen de grootouders.
- Als er geen sprake is van bovenstaande relaties, omdat je niet gehuwd bent of geen geregistreerde partner hebt, er geen kinderen, broers en zussen zijn en als jouw (groot)ouders niet meer leven, komen de overige familieleden in aanmerking voor de erfenis.
3. Moet ik per se een testament hebben?
Je hoeft niet noodzakelijk een testament te hebben, maar het heeft wel veel voordelen. In een testament leg je belangrijke zaken vast over de erfenis. Dat is handig voor jezelf én voor de nabestaanden. Je kunt er bijvoorbeeld onduidelijkheden of zelfs ruzies mee vermijden als je duidelijk opschrijft wie wat krijgt. Lees in het artikel ‘Waarom een testament en wat zet je hierin?’ meer over het nut van een testament.
4. Wat is het verschil tussen een testament en een verklaring van erfrecht?
Je weet nu waarom een testament handig is, maar wat is een verklaring van erfrecht? Dat zorgt vaak voor verwarring. In een testament bepaal je wie de erfgenamen zijn, terwijl in een verklaring van erfrecht de notaris noteert wie de erfgenamen zijn na iemands overlijden. Als er geen testament is, zijn dat de wettelijke erfgenamen. Erfgenamen kunnen de verklaring van erfrecht bij de notaris opvragen. Banken en andere instanties vragen er soms naar, zodat erfgenamen de zaken van de overledene kunnen regelen.
5. Is een codicil voldoende om de erfenis te regelen?
Een codicil is een alternatief voor een testament, maar het is niet voor iedereen genoeg. Voor de verdeling van je vermogen, het huis, de zorg voor kinderen of om iemand te onterven, moet je naar de notaris. Andere zaken, zoals de verdeling van spullen en je uitvaartwensen, kun je thuis schriftelijk vastleggen in een codicil. Een codicil maak je zelf, gratis, handgeschreven, ondertekend en met de datum van ondertekening. Maar er zijn beperkingen. Er kunnen twijfels zijn over de betrouwbaarheid, het kan kwijtraken of opzettelijk achtergehouden worden. Een codicil kan ongeldig zijn als het niet aan de eisen voldoet.
6. Wat betekent onterven?
Om iemand te onterven, moet je naar de notaris. Het onterven van een partner of kind moet in een testament vastgelegd worden. Je hoeft de onterfde niet te informeren, want het gaat om jouw erfenis en je wilt daar zoveel mogelijk zeggenschap over hebben. Je kunt iemand onterven omdat je bijvoorbeeld geen goede band hebt met die persoon of omdat je je erfenis aan iemand anders wilt schenken.
7. Wat is een legitieme portie?
Een legitieme portie, of kindsdeel, is de helft van de waarde van het erfdeel in geld dat een kind zou krijgen als de overleden ouder geen testament had opgesteld. Een onterfd kind kan ook bijvoorbeeld een klassieke zetel erven. De waarde van de sofa wordt dan afgetrokken van de legitieme portie. Zonder testament wordt de erfenis wettelijk verdeeld, en kan het kind de legitieme portie binnen vijf jaar na het overlijden van de langstlevende ouder opeisen. Als je een partner onterft, heeft die geen recht op de legitieme portie.
8. Kan een minderjarige erfgenaam zijn?
Vanaf de geboorte heeft een kind recht op de erfenis van de ouders, tenzij je het onterft. Iemand onder de 18 mag de erfenis echter nog niet aanvaarden. Dat doen de ouders of wettelijke vertegenwoordigers. Met toestemming van de rechtbank kunnen zij de erfenis ook verwerpen. Een minderjarige is nooit aansprakelijk voor mogelijke schulden in een erfenis.
9. Wat is een executeur?
Een executeur is iemand die de erflater in een testament aanwijst om de nalatenschap af te handelen. De executeur heeft belangrijke taken, zoals het betalen van rekeningen, het opzeggen van abonnementen en het inventariseren van schulden en bezittingen. De executeur moet zich verantwoorden aan de erfgenamen, die uiteindelijk moeten instemmen met de verdeling en afwikkeling van de erfenis.
10. Hoe lang duurt de afwikkeling van de erfenis?
Het afwikkelen van een erfenis kan ingewikkeld zijn en tijd kosten, vooral als er meerdere erfgenamen zijn die het niet eens zijn. Het proces heeft drie stappen:
- het verkrijgen van een verklaring van erfrecht,
- het doen van successieaangifte en
- de definitieve verdeling van de goederen.
De duur varieert, maar kan soms jaren in beslag nemen. Vooral als er sprake is van meerdere erfgenamen die moeilijk tot overeenstemming kunnen komen over de verdeling van de erfenis. Zodra de spullen zijn verdeeld wordt er aangifte gedaan bij de Dienst Belastingen. Nadat alle belastingen zijn afgedragen en alle rekeningen voor bijvoorbeeld de kosten van de executeur zijn betaald, wordt het overgebleven geld uitgekeerd aan de erfgenamen.
11. Moet ik de erfenis per se aanvaarden?
Nee, je bent niet verplicht een erfenis te aanvaarden. Je hebt drie opties:
- de nalatenschap zuiver aanvaarden,
- verwerpen of
- beneficiair aanvaarden.
Elke optie heeft gevolgen, die je leest in het artikel 'Erfenis en schulden: hoe zit dat precies?'.
12. Moet ik belasting betalen op de erfenis?
Meestal moet je erfbelasting betalen op een erfenis. Je krijgt wel een vrijstelling over het eerste deel van de erfenis. De belasting hangt af van de waarde van de erfenis en je relatie met de overledene. Hoe groter de waarde en hoe verder de relatie, hoe meer belasting je betaalt.
13. Welke kosten zijn aftrekbaar voor de erfenis?
Bepaalde kosten kun je aftrekken van de erfenis, waardoor je minder erfbelasting betaalt. Als de erflater schulden achterlaat, kun je die aftrekken als je de erfenis zuiver aanvaardt. Ook uitvaartkosten, zoals de aankoop van een graf, grafrechten, rouwadvertenties, huur van een condoleanceruimte en bloemen, zijn aftrekbaar. Let wel op dat deze kosten worden verminderd met eventuele uitkeringen.
Heb je zelf nog vragen over de erfenis? Laat ze dan hieronder achter.
Bron: Notaris.be
Reacties (12)